تشخیص انواع سردرد و درمان توسط متخصص مغز و اعصاب

سردرد یک بیماری بسیار شایع است که باعث ایجاد درد و ناراحتی در سر ، پوست سر یا گردن می شود. تخمین زده می شود که 7 از 10 نفر سالانه حداقل یک سردرد داشته باشند. سردردها گاهی اوقات می توانند خفیف باشند ، اما در بسیاری از موارد باعث درد شدید می شوند که تمرکز در محل کار و انجام سایر فعالیت های روزانه را دشوار می کند. در واقع تقریباً 10 میلیون ایرانی  علی الخصوص در شهر تهران اغلب دچار سردردهای شدید هستند که می توانند ناتوان کننده باشند. خوشبختانه ، بیشتر سردردها با تغییر داروها و شیوه زندگی قابل درمان هستند.

علت اصلی سردرد

پزشکان متحصص مغز و اعصاب چندین علت مختلف سردرد را شناسایی کرده اند. علت اصلی سردرد به شرایط پزشکی مربوط نمی شود. این سردردها نتیجه فرایندهایی در مغز هستند. نمونه هایی از سردردهای اصلی شایع شامل میگرن ، سردردهای خوشه ای و سردردهای تنشی هستند.

علت ثانویه سردرد

سردردهای ثانویه مواردی هستند که به علت شرایط پزشکی ایجاد می شوند. نمونه هایی از علت های سردرد ثانویه عبارتند از :

تومور مغزی یا آنوریسم مغز : وجود تومور یا آنوریسم مغز می تواند منجر به سر درد شود. دلیلش این است که تجمع خون یا بافت اضافی در جمجمه و فشرده شدن مغز می تواند باعث سردرد شود.

سردردهای سرویکوژنیک : سردردهای سرویکوژنیک وقتی دیسک ها شروع به انحطاط کرده و روی ستون فقرات فشار می آورند رخ می دهد. نتیجه آن می تواند علت درد گردن و همچنین سردرد باشد.

سردردهای استفاده بیش از حد داروها : اگر فرد روزانه مقدار قابل توجهی از داروهای ضد درد را مصرف کند و شروع به قطع مصرف آنها به طور کلی کند ، می تواند منجر به سردرد شود. نمونه هایی از این داروها ، هیدروکودون است.

سردرد مربوط به مننژیت : مننژیت یک عفونت مننژ است ، مننژ غشایی است که جمجمه ، نخاع و مغز را می پوشاند و از آنها محافظت می کند. عفونت مننژ می تواند علت سردرد باشد.

سردرد پس از سانحه : گاهی اوقات فرد بعد از ضربه به ناحیه سر ، سر درد را تجربه می کند که در طی رویدادی مانند سقوط ، تصادف رانندگی یا تصادف اسکی تحمیل می شود.

سردردهای سینوس : التهاب در حفره های سینوسی که به طور معمول پر از هوا است در صورت می تواند باعث فشار و درد شود که منجر به سردرد سینوسی می شود.

سردرد نخاعی : سردرد نخاعی می تواند به دلیل نشت مایع مغزی نخاعی ایجاد شود. معمولاً بعد از اینکه فرد برای بیهوشی دچار اپیدورال یا بلوک نخاعی شد.

انواع سردرد

چندین نوع سردرد مختلف وجود دارد. نمونه هایی از انواع سردردها شامل موارد زیر است :

سردردهای تنشی : سردردهای تنشی شایع ترین نوع سردرد است و بیشتر در زنان بالای 20 سال رخ می دهد. این سردردها اغلب به عنوان احساس باند محکم در اطراف سر توصیف می شوند. سردردهای تنشی در اثر سفت شدن عضلات در گردن و پوست سر ایجاد می شوند. استرس عامل مؤثر در آن است. سردردهای تنشی معمولاً چند دقیقه طول می کشد. اما در برخی موارد آنها می توانند چندین روز دوام بیاورند. آنها همچنین بازگشت مکرر دارند.

سردردهای خوشه ای : سردردهای خوشه ای سردردهای پیش بینی نشده ای هستند که باعث سوزش درد در یک طرف سر یا پشت چشم می شوند. آنها معمولاً باعث پاره شدن چشم و ایجاد احتقان بینی یا رینوره می شوند. این سردردها می توانند برای مدت زمان طولانی (تا 6 هفته) ادامه داشته باشند. سردردهای خوشه ای ممکن است هر روز و بیش از یک بار در روز رخ دهند. علت این نوع سردرد ناشناخته است. با این حال ، این نوع سر درد نادر است و به طور کلی مردان 20 تا 40 ساله را تحت تأثیر قرار می دهد.

سردردهای میگرنی : سردردهای میگرنی سردردهای شدیدی هستند که معمولاً در یک طرف سر ایجاد درد می کنند. چندین نوع سردرد میگرنی وجود دارد. میگرن مزمن ، میگرنی است که در ماه ، 15 روز یا بیشتر اتفاق می افتد. میگرن همی پلژیک علائمی شبیه سکته مغزی دارد. فرد حتی می تواند میگرن را بدون درد سر تجربه کند ، به این معنی که بدون درد سر دارای علائم میگرنی مانند حالت تهوع ، اختلال بینایی و سرگیجه هستند.

سردردهای برگشتی : سردردهای برگشتی مواردی هستند که بعد از قطع مصرف داروهایی که برای درمان سردرد استفاده می کردید ، ایجاد می شوند. در صورت مصرف داروهایی مانند استامینوفن ، تریپتان (زومیگ ، ایمیترکس) ، ارگوتامین (ارگومار) و مسکن ها (مانند تیلنول با کدئین) ، فرد به احتمال زیاد سردردهای برگشتی را تجربه می کند.

سردردهای رعد و برق : سردردهای رعد و برق سردردهای شدید هستند که اغلب خیلی سریع بروز می کنند. آنها معمولاً بدون هشدار ظاهر می شوند و تا پنج دقیقه ادامه دارند. این نوع سردردها می توانند مشکل اساسی عروق خونی در مغز را نشان دهند و اغلب به مراقبت سریع پزشکی احتیاج دارند.

سردرد میگرن

میگرن شدیدترین و پیچیده ترین نوع سردرد است. محققان معتقدند که میگرن ممکن است در اثر تغییر مسیرهای عصبی و مواد شیمیایی مغز ایجاد شود. همچنین تصور می شود عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی بر حساسیت فرد به ابتلا به میگرن تأثیر می گذارد. میگرن سردردهای بسیار شدید و پرتحرکی است که بر روی یک طرف سر تأثیر می گذارد. همچنین می توانند حساسیت به نور و سر و صدا را افزایش دهند.میگرن ممکن است در هر قسمتی از سر و از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشند.

شیوع و انواع میگرن

میگرن یکی از 20 بیماری ناتوان کننده جهان است. در میان نوجوانان ، میگرن در پسران بیشتر از دختران است و در میان بزرگسالان ، میگرن در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد.

دو نوع سردرد میگرنی وجود دارد : میگرن با هاله و میگرن بدون هاله. هاله ها اختلالات بینایی هستند که از نقاط روشن ، چراغ چشمک زن یا خطوط متحرک تشکیل شده اند. در بعضی موارد ، هاله ها باعث از بین رفتن موقتی بینایی می شوند. این اختلالات بینایی حدود 30 دقیقه قبل از شروع میگرن رخ می دهد و می تواند 15 دقیقه ادامه یابد. میگرن با هاله نسبت به میگرن بدون هاله شدیدتر و ناتوان کننده است. با این حال ، بیشتر افراد میگرن را بدون هاله تجربه می کنند. میگرن همی پلژیک نوع دیگری از میگرن است. این میگرن همراه با علائم سکته مغزی مانند لکنت زبان و بی حسی یا ضعف در یک طرف بدن است لازم بذکر است جهت تشخیص میگرن به متخصص مغز و اعصاب مراجعه فرمایید.

مراحل میگرن

میگرن دارای سه مرحله است : مرحله اولیه سردرد ، مرحله اوج سردرد ، مرحله بعد از اوج سردرد.

مرحله اولیه سردرد : مرحله اولیه سردرد ، دوره ای است که منجر به میگرن می شود. این زمان وقوع هاله ها است. مرحله اولیه سردرد ممکن است بر تمرکز ، خلق و خو و اشتها تأثیر بگذارد. این مرحله همچنین ممکن است باعث خمیازه مکرر شود.

مرحله اوج سردرد : مرحله اوج سردرد ، دوره ای است که علائم میگرنی شدیدتر می شود. این مرحله ممکن است چند دقیقه طول بکشد.

مرحله بعد از اوج سردرد : مرحله بعد از اوج سردرد ، دوره 24 ساعته بعد از میگرن است. در این مدت خواب آلودگی می تواند رخ دهد و خلق و خوی می تواند بین احساس غم و احساس شادی تغییر کند.

علت میگرن

علت میگرن دقیقا مشخص نیست. با این حال ، عوامل متعددی وجود دارد که باعث شروع سردردهای میگرنی می شود. این عوامل عبارتند از :

نوسانات سطح هورمون ها، به ویژه در بین پسران و دخترانی که دوران بلوغ را پشت سر می گذارند.

استرس یا اضطراب

غذاهای تخمیر شده و ترشی

گوشت و پنیرهای کهنه

میوه های خاصی از جمله موز ، آووکادو و مرکبات

خواب خیلی کم یا خواب خیلی زیاد

تحرک هنگام غذا خوردن

لامپ هایی با نور زیاد و روشن

نوسانات فشار جو به دلیل تغییر آب و هوا

مصرف الکل

علائم سردرد براساس نوع

سردردهای تنشی : گاهی سردردهای تنشی می توانند مانند میگرن باشند. با این حال ، آنها معمولاً باعث همان اختلالات بینایی نمی شوند که در سردردهای میگرنی وجود دارد. علائم سردرد های تنشی عبارتند از :

سفتی گردن

درد که ماندگار و دردناک است.

حساسیت پوست سر

سفتی شانه

سفتی یا فشار در پیشانی که ممکن است به طرفین یا پشت سر گسترش یابد یکی از علائم سردرد های تنشی است.

سردردهای خوشه ای : سردردهای خوشه ای اغلب کوتاه مدت هستند و اغلب باعث ایجاد درد در پشت چشم می شوند. این درد معمولاً از یک طرف است. سردردهای خوشه ای معمولاً حدود یک تا دو ساعت بعد از رفتن فرد به رختخواب رخ می دهند. اگرچه ممکن است برخی از علائم مشابه میگرن داشته باشند ، اما معمولاً تهوع ایجاد نمی کنند.

سردردهای میگرنی : سردردهای میگرنی غالباً باعث درد می شوند. درد آنقدر شدید است که فرد نمی تواند فعالیت های روزمره خود را متمرکز یا انجام دهد. علائم سردرد های میگرنی عبارتند از :

احساس ضربه در سر

تهوع

درد در یک طرف سر

حساسیت به صدا و نور یکی از علائم سردرد های میگرنی است.

درد شدید

استفراغ

سردردهای برگشتی : سردردهای برگشتی روزانه بروز می کنند و معمولاً صبح بدتر می شوند. آنها اغلب با دارو بهبود می یابند اما هنگامی که خاصیت دارو در بدن از بین می رود یا مصرف دارو را قطع کنید ، سردردهای برگشتی برمی گردند. ماهیت سردردهای برگشتی اغلب بستگی به این دارد که فرد چه نوع دارویی مصرف می کند. سایر علائم مرتبط با سردرد های برگشتی عبارتند از :

تحریک پذیری

حالت تهوع

بی قراری

مشکل در یادآوری جزئیات مهم یکی از علائم سردرد های برگشتی است.

سردردهای رعد و برق : در مدت زمان کوتاه و در عین حال شدید رخ می دهند.

تشخیص سردرد

سردرد گاهی اوقات می تواند نشانه بیماری یا وضعیت پزشکی دیگری باشد. پزشک متخصص مغز و اعصاب ممکن است با در نظر گرفتن سابقه پزشکی و انجام معاینه جسمی ، علت اصلی سردرد را تعیین کند. این معاینه باید شامل یک ارزیابی کامل عصبی باشد که توسط نورولوژیست انجام می پذیرد. همچنین گرفتن یک سابقه پزشکی جامع حائز اهمیت است، زیرا عدم مصرف دارو و برخی غذاها می تواند باعث سردردهای مکرر شود. به عنوان مثال ، نوشیدنی های قهوه که در صورت مصرف نکردن آن می توانید سر درد را تجربه کنید. پزشک متخصص مغز و اعصاب اگر شک کند که یک وضعیت پزشکی خاص باعث سردرد می شود. آزمایشاتی را انجام می دهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد :

شمارش کامل خون (CBC) ، که می تواند علائم عفونت را نشان دهد.

اشعه ایکس جمجمه ، آزمایش تصویربرداری است که تصاویر دقیق از استخوان های جمجمه را ارائه می دهد.

اشعه ایکس سینوس ، آزمایش تصویربرداری است که در صورت مشکوک بودن سینوزیت ممکن است انجام شود.

سی تی اسکن سر یا ام آر آی ، که ممکن است در مواردی که به سکته مغزی ، تروما یا لخته شدن خون در مغز مشکوک هستند ، انجام شود.

چه زمانی به پزشک متخصص سردرد مراجعه کنید

بیشتر سردردها نشانه بیماری خطرناک نیستند. اما در صورت بروز سردرد بعد از ضربه مغزی باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. اگر سردرد با علائم زیر همراه است  سردرد خطرناک است و باید فوراً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید

خواب آلودگی

تب

استفراغ

بی حسی صورت

لکنت زبان

ضعف در بازو یا پا

تشنج

گیجی

فشار اطراف چشم با ترشحات بینی مایل به سبز و گلو درد نیز باید توسط پزشک شما ارزیابی شود.

درمان سردرد

درمان سردرد با توجه به علت سردرد متفاوت است. اگر سردرد در اثر بیماری ایجاد شود ، احتمالاً به محض درمان بیماری ، سردردها از بین می روند. با این حال ، بیشتر سردردها جدی نیستند و می توانند با استفاده از داروهای بدون نسخه مانند آسپرین ، استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (Advil) با موفقیت درمان شوند. اگر داروها مؤثر نباشند ، چندین راه حل دیگر وجود دارد که می توانند به درمان سردرد کمک کنند :

بیوفیدبک یک روش آرامش بخش است که در مدیریت درد کمک می کند.

کلاس های مدیریت استرس می توانند به شما بیاموزند چگونه با استرس و تنش مقابله کنید.

رفتار درمانی شناختی نوعی ، گفتگوی درمانی است که به شما نشان می دهد چگونه موقعیت هایی را تشخیص دهید که باعث می شود احساس استرس و اضطراب کنید.

طب سوزنی یک روش درمانی جایگزین است که با اعمال سوزن های ریز در نواحی خاص بدن می تواند استرس و تنش را کاهش دهد.

ورزش کم تا متوسط می تواند به افزایش تولید برخی مواد شیمیایی مغز کمک کند که باعث می شود احساس شادی و آرامش بیشتری داشته باشید.

درمان سرد یا گرم شامل استفاده از پد گرمکن یا بستن یخ به سر شما و به مدت 5 تا 10 دقیقه چند بار در روز که به درمان سردرد کمک می کند.

دوش گرفتن یا حمام گرم می تواند به آرامش عضلات تنش کمک کند.

در صورت بروز سه یا چند بار در ماه سردردها ، از اقدامات پیشگیری استفاده می شود. سوماتریپتان دارویی است که معمولاً برای کنترل سردردهای میگرنی تجویز می شود. داروهایی که می توانند برای درمان یا جلوگیری از میگرن مزمن یا سردردهای خوشه ای استفاده شوند عبارتند از :

مسدود کننده های بتا (پروپرانولول ، آتنولول)

وراپامیل (مسدود کننده کانال کلسیم)

متیسرسید مالات (به کاهش انسداد رگ ها کمک می کند.)

آمی تریپتیلین (ضد افسردگی)

والپروئیک اسید (داروی ضد تشنج)

دی هیدروارگوتامین

لیتیوم

توپیرامات

سازمان غذا و دارو همچنین اخیراً استفاده از داروی ایموویگ را که متعلق به یک دسته از داروها به نام آنتی بادی های مونوکلونال پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP) است ، تصویب کرد. این داروها بطور خاص علت های سردرد و میگرن را هدف قرار می دهند. سایر داروهای مورد استفاده برای درمان میگرن معمولاً یک بیماری دیگر را درمان می کنند ، اما ممکن است مقداری از میگرن را تسکین دهند. چندین داروی مشابه دیگر نیز در مرحله تحقیق هستند.

داروهای طبیعی سردرد

برخی از افراد ممکن است از ویتامین ها و گیاهان دارویی ، برای درمان و جلوگیری از سردرد استفاده کنند. همیشه قبل از شروع مصرف داروهای جدید با پزشک متخصص مغز و اعصاب خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که آنها با چیزی که از قبل مصرف می کنید تداخل نداشته باشند. برخی از داروهای طبیعی که ممکن است فرد برای کاهش و درمان سردرد مصرف کند شامل موارد زیر است :

کوآنزیم کیو 10. براساس مطالعات ، مصرف 100 میلی گرم از این آنزیم سه بار در روز یا مصرف یک دوز 150 میلی گرم تنها در روز ممکن است دفعات سردردهای میگرنی را کاهش دهد.

بابونه گاوی. گیاهی است که می تواند وقوع میگرن را کاهش دهد. با این حال ، مطالعات علمی زیادی در این مورد وجود ندارد.

منیزیم. برخی از بیماران مبتلا به میگرن شدید ، تزریق منیزیم را به عنوان ابزاری برای کاهش سردرد خود استفاده می کنند. با این حال ، افراد مبتلا به سایر انواع سردرد نیز ممکن است از این مکمل استفاده کنند.

ویتامین ب 12. همچنین به عنوان ریبوفلاوین شناخته می شود. این ویتامین ممکن است دارای خواص کاهش دهنده سردرد باشد. براساس مطالعات ، مصرف 200 میلی گرم دو بار در روز می تواند به تسکین و درمان سردرد کمک کند.

علاوه بر گیاهان دارویی و مکمل ها ، برخی از افراد با استفاده از روش های دارویی جایگزین ، سردردهای خود را کاهش می دهند. به عنوان مثال می توان به طب چینی ، مانند ماساژ و طب سوزنی اشاره کرد. با این وجود ، ممکن است شخص طی چند هفته در چندین جلسه طب سوزنی شرکت کند تا بهترین مزایا را تجربه کند.

پیشگیری از سردرد

یک سبک زندگی سالم و خواب کافی می تواند به جلوگیری از سردرد کمک کند. برخی اقدامات که فرد می تواند برای کاهش احتمال ابتلا به سردرد انجام دهد شامل موارد زیر است :

جلوگیری از محرک های مربوط به رژیم غذایی. در حالی که این موارد در افراد مختلف متفاوت است ، غذاهایی که باعث سردرد می شوند شامل : بادام زمینی ، پیاز ، شکلات ، گوشتهای فرآوری شده ، مواد افزودنی غذایی ، لبنیات و گندم است. تا جایی که ممکن است فرد باید از افزودنی های غذایی خودداری کند و غذاهای کامل بخورد.

جلوگیری از مصرف کافئین زیاد. نوشیدن شش فنجان قهوه یا بیشتر در روز می تواند منجر به سردردهای مزمن شود. محدود کردن کافئین به دو تا سه فنجان در روز می تواند کمک کند.

خواب کافی. کمبود خواب یا اختلالات خواب یک محرک اصلی سردرد است. پیشگیری از سردرد شامل خواب کافی در هر شب است.

استفاده از ذهن بدن برای پیشگیری از سردرد. مبتلایان به سردردهای تنشی می توانند از تکنیک هایی مانند آرامش عضلات پیشرونده و تجسم هدایت شده بهره مند شوند. این تکنیک ها شامل تمرکز ذهن روی بدن ، تنفس عمیق و تصور کردن هر عضله تنشی در آرامش بدن است.

توجه به روش های درمانی دستی. روش های درمانی از جمله ماساژ و دستکاری های کایروپراکتیک ممکن است به جلوگیری از سردرد در برخی افراد کمک کند. با این حال ، شخص همیشه باید قبل از استفاده از این روش های درمانی با پزشک متخصص مغز و اعصاب خود مشورت کند.

ورزش کردن به صورت منظم. ورزش حداقل سه بار در هفته به مدت 30 دقیقه می تواند به رفع استرس و تنش که باعث سردرد می شوند کمک کند. حتی اگر زمان ورزش کوتاه باشد. شکستن جلسات ورزش در بخش های 10 یا 15 دقیقه ای می تواند کمک کند.

به طور معمول ، اقدامات بهداشتی خوب ، باعث پیشگیری از سردرد می شود.

ویرایش در کلینیک سردرد تهران